Ấn Quang Đại Sư Gia Ngôn Lục (Phần 4)

Dù kính cẩn tu trì Ngũ giới, Thập thiện được thân trời người, nhưng phước lạc nhân gian lại chính là cội rễ đọa lạc. Dù trên trời phiền hoặc chẳng mãnh liệt như trong nhân gian, nhưng một khi phước trời đã tận, nhất định sẽ đọa xuống. Do túc phước chưa tận nên được hưởng phước. Do hưởng phước nên tạo nghiệp. Đã tạo nghiệp rồi thì đọa lạc ác đạo chỉ trong khoảng nháy mắt, một hơi thở thôi! Huống hồ có kẻ khi mạng trời đã hết, vì sức ác nghiệp đời trước đã chín, liền đọa ngay vào ác đạo! 
Vì thế, Cổ đức bảo người tu hành không có chánh niệm tu trì Tịnh nghiệp, chỉ được phước báo trời người thì gọi là oán thù đời thứ ba. Kinh Pháp Hoa nói: “Tam giới không yên, giống như nhà lửa. Thật đáng sợ hãi”. Người biết tốt xấu phải gấp cầu xuất ly để được yên ổn mới là kế sách bậc thượng vậy.
Một pháp niệm Phật là cậy vào Phật lực để thoát Tam giới, sinh về Tịnh độ. Nay đã chẳng phát nguyện thì có tin chăng? (Người tin thật sự ắt sẽ phát nguyện tha thiết). Tín nguyện đều không, chỉ niệm Phật danh thì thuộc về Tự lực. Vì không tín nguyện nên chẳng thể cảm ứng đạo giao cùng hoằng thệ của đức Di-đà. Nếu đã hết Kiến, Tư hoặc, có lẽ được vãng sinh. Còn nếu hoàn toàn chưa đoạn hay chưa đoạn hết sạch thì nghiệp căn vẫn còn, làm sao thoát ngay khỏi luân hồi cho được? Ngũ Tổ Giới Diễn, Thảo Đường Thanh v.v… chính là những chứng cớ xác thực.
Phải biết rằng không có tín nguyện mà niệm Phật sẽ chẳng khác gì tham cứu bên Tông, bên Giáo. Dù có được vãng sinh nhưng nhân quả chẳng phù hợp với nhau! Ngài Ngẫu Ích nói: “Được vãng sinh hay không toàn là do có tín nguyện hay không. Phẩm vị cao hay thấp toàn là do trì danh sâu hay cạn”. Đấy chính là phán định chắc như sắt vậy.
Bình sinh, tuyệt chẳng có tín nguyện thì khi lâm chung nhất định khó cậy vào Phật lực. Đã bảo là “thiện ác đồng thời cùng hiện ngay” thì chẳng luận là bốn chữ A-di-đà Phật chẳng hiện nên chẳng được vãng sinh, mà dù có hiện cũng chẳng được vãng sinh! Vì sao vậy? Do chẳng nguyện vãng sinh, do chẳng cầu Phật, nên chẳng được Phật tiếp dẫn. Kinh Hoa Nghiêm nói: “Giả sử ác nghiệp có thể tướng thì mười phương hư không chẳng thể chứa đựng nổi”. Cổ đức nói: “Như người mắc nợ, chủ nợ nào mạnh sẽ kéo đi trước”. Tâm tình đa đoan, đặt nặng nơi nào sẽ rơi về đó. Nay thiện ác đều hiện, do không có tín nguyện, chẳng thể làm gì ác nghiệp được! Phải biết rằng: cậy vào Tự lực thì nếu còn một mảy ác nghiệp sẽ chẳng thể xuất ly sinh tử, huống là nhiều ác nghiệp?
Lại nếu không tín nguyện, dù niệm đến nhất tâm thì trong vô lượng vô biên người như thế, may ra có một hai người được vãng sinh. Quyết chẳng lấy đó làm gương để cắt đứt thiện căn của hết thảy người vãng sinh Tịnh độ trong đời sau.
Vì cớ sao? Người có thể cậy vào Tự lực, niệm đến mức nghiệp tận tình không, chứng Vô sinh nhẫn, trong cả cõi đời ít có được một, hai. Nếu ai nấy tu hành theo cách đó, bỏ tín nguyện chẳng theo, thì những chúng sinh bình thường sẽ ở mãi trong biển khổ, không cách nào xuất ly, đều là do bị một lời này chèn ép cả. Thế mà kẻ ấy vẫn dương dương đắc ý, cho mình là thật cao, chẳng biết mình bị đoạn Phật huệ mạng, là chúng sinh ngu si nói cuồng. Buồn thay!
Với pháp Tịnh độ, phải tránh nhìn bằng một mắt, chẳng được đem những giáo nghĩa thông thường để so bì. Nếu Như Lai chẳng mở ra pháp này thì sự liễu sinh thoát tử của chúng sinh đời mạt sẽ chẳng thể thấy được.
Hãy thường nên phát tâm quyết định, lâm chung quyết định muốn được sinh về Tây Phương. Đừng nói là chẳng muốn thọ lại thân người tầm thường, ngay cả thân vua trong cõi trời người và xuất gia làm Tăng, nghe một ngộ cả ngàn, đắc đại Tổng trì, hoằng hóa đại pháp, làm thân cao Tăng lợi khắp chúng sinh cũng coi như chỗ chất chứa tội lỗi, độc hại, tâm quyết định chẳng sinh một niệm muốn thọ. Quyết định như thế thì tín nguyện hạnh của mình mới cảm được thệ nguyện của Phật, mới được Phật nhiếp thọ. Cảm ứng đạo giao, được Phật tiếp dẫn, thẳng lên Cửu phẩm, vĩnh viễn thoát khỏi luân hồi.
Phải biết rằng Tây Phương Cực Lạc thế giới, đừng nói là phàm phu chẳng đến được, ngay cả Thánh nhân Tiểu thừa cũng chẳng đến được vì nơi ấy thuộc về cảnh giới Đại thừa chẳng thể nghĩ bàn. Tiểu Thánh hồi tâm hướng đại thì liền đến được. Phàm phu nếu không có tín nguyện để cảm Phật, dù tu hết thảy các hạnh thù thắng khác lẫn hạnh trì danh thù thắng cũng chẳng thể vãng sinh. Vì thế, tín nguyện là tối khẩn yếu. Hễ tin cho tới, dám chắc Tây Phương ông phải có phần. 
Nếu luận về pháp môn niệm Phật thì chỉ có ba pháp tín nguyện hạnh là tông yếu. Đầy đủ ba pháp, quyết định vãng sinh. Nếu không có tín thật, nguyện thiết, dù có chân hạnh cũng chẳng thể vãng sinh, huống là kẻ tu hành hời hợt, qua loa ư? Bởi lẽ, pháp này cả ba đời chẳng dễ thường bàn, là đạo mầu độ khắp ba căn. Hãy nên dốc trọn toàn thân nương về tu tập, mới hòng chứng được lợi ích thật sự.
Ba thứ tín nguyện hạnh, sách Thập Yếu đã giảng rõ từng thứ. Nhưng trọng yếu nhất là trong phần giảng về Ngũ Trùng Huyền Nghĩa của sách Yếu Giải, phần thứ ba là Minh Tông (minh định tông thú của kinh) đã phát huy ba pháp này tinh tường bậc nhất. Tiếp đó, trong mỗi một đoạn văn, Tổ đều giảng về tín, nguyện, hạnh. Hãy nên đọc thật kỹ cuốn sách chẳng thể thiếu này.
Muốn sinh Tây Phương, trước hết phải có tín thật, nguyện thiết. Nếu không có lòng tin chân thật, nguyện thiết tha, cho dù tu hành vẫn chẳng thể cảm ứng đạo giao cùng Phật, chỉ được phước báo nhân thiên và tạo thành nhân đắc độ trong đời vị lai mà thôi. Nếu đầy đủ tín nguyện thì được vãng sinh, vạn người chẳng sót một. Tổ Vĩnh Minh bảo: “Vạn người tu, vạn người đến”, là nói về tín, nguyện, hạnh đấy!
Phàm lễ bái, đọc tụng kinh điển Đại thừa và làm hết những việc lợi ích người đời thảy đều đem hồi hướng Tây Phương được. Nếu đem các công đức khác hồi hướng về phước báo thế gian thì niệm chẳng quy một mối, càng khó vãng sinh. Phải biết rằng nếu thật sự niệm Phật sẽ chẳng cầu phước báo thế gian, nhưng tự được hưởng phước báo thế gian. Nếu cầu phước báo thế gian, chẳng chịu hồi hướng vãng sinh thì phước báo thế gian đạt được đó sẽ trở thành tệ kém. Tâm chẳng chuyên nhất nên càng khó quyết định vãng sinh!
Người niệm Phật chỉ nên chân thành, thiết tha niệm Phật, tự có thể nương vào Phật, Tự lực tránh khỏi nạn đao binh, lửa, nước. Chỉ khi nào vì túc nghiệp lôi kéo hoặc do trọng báo địa ngục chuyển thành báo nhẹ trong hiện đời thì mới mắc phải những nạn ấy. Nhưng do thường ngày lòng tin chân thành, nguyện thiết tha nên ngay khi ấy được Phật tiếp dẫn. Dù hiện tại chưa chứng Tam-muội nhưng đã dự vào dòng Thánh. Tự thân như hình bóng, đao binh thủy hỏa chẳng trở ngại chi. Dù hiện tại gặp phải tai ương, thật chẳng bị khổ. Cả thế giới mênh mông, mấy ai được như vậy chăng?
Nguyện lìa Ta-bà như tù nhân mong thoát lao ngục. Nguyện sinh Cực Lạc như cùng tử mong về lại cố hương. Nếu trước khi chưa sinh về Tịnh độ mà phải nhận lấy ngôi vua trong cõi trời người thì cũng phải coi đó là nhân duyên đọa lạc, trọn không có một niệm mong cầu, hâm mộ. Dẫu đời sau chuyển nữ thành nam, xuất gia từ thơ ấu, nghe một ngộ cả ngàn, đắc đại Tổng trì, cũng phải coi đó là đường quanh nẻo rẽ, trọn không có tâm niệm nào mong mỏi cả. Chỉ mong lúc lâm chung, được Phật tiếp dẫn, vãng sinh Tây Phương.
Đã được vãng sinh sẽ liễu sinh thoát tử, siêu phàm nhập Thánh, ở vào địa Bổ xứ, chứng Vô sinh nhẫn, nhìn lại những sự việc như làm vua trong cõi trời người, xuất gia làm Tăng v.v… nào bằng Tịnh độ. Tu các pháp môn khác trải bao kiếp khó nhọc, chuyên cần, nào được giải thoát! Như lửa đóm sánh với vầng mặt trời rạng rỡ, như gò mối sánh cùng Thái Sơn, khó khăn buồn thương, khó kìm run rẩy! Bởi vậy, người tu Tịnh độ trọn chẳng thể cầu những sự như hưởng phước lạc nhân thiên trong đời sau và đời sau xuất gia làm Tăng!
Nếu có chút mảy may mong cầu đời sau thì là chẳng có lòng tin chân thành, nguyện thiết tha, đối với thề nguyện của đức Di-đà sẽ bị cách trở, chẳng thể cảm ứng đạo giao, được Phật tiếp dẫn! Như vậy là đã dùng diệu hạnh thù thắng chẳng thể nghĩ bàn tạo thành phước nhân hữu lậu trong cõi nhân thiên. 
Vả nữa, lúc hưởng phước ắt sẽ tạo nghiệp. Đã tạo ác nghiệp ắt khó tránh ác báo. Như bỏ chất độc vào đề hồ khiến người uống vào phải chết. Kẻ chẳng khéo dụng tâm, mắc họa như thế. Phải nên triệt để cắt đứt ý niệm ấy mới hòng được lợi ích hoàn toàn nơi Tịnh độ, toàn thân thọ dụng vậy!
Dù thọ cả trăm năm, chỉ trong khoảng khảy ngón tay, thở hắt ra một hơi là chẳng còn nữa! Hãy tìm đường thoát, chớ để đến lúc lâm chung hối cũng chẳng kịp! Thường nhớ kinh dạy: “Thân người khó được, trung quốc khó sinh, Phật pháp khó nghe, tín tâm khó khởi”. Nay may đủ cả bốn điều, càng phải nên nỗ lực như đã lên được núi báu, phải tìm cho được ngọc Ma-ni.
Chúng sinh vì còn trong địa vị phàm phu, chưa đoạn hoặc nghiệp, sinh tử giải quyết chưa xong, khó tránh đọa lạc; cho nên, đức Như Lai cực lực khuyên chúng sinh phát tâm chân tín và nguyện tâm thiết tha, trì danh hiệu Phật cầu sinh Tịnh độ. Đem hết thảy công đức đã tạo như cúng dường Tam Bảo, giữ giới cả đời… chẳng cầu phước báo đời sau trong cõi nhân thiên, chẳng cầu đời này trường thọ, khỏe mạnh, yên vui, chỉ cầu lâm chung vãng sinh Tịnh độ thì phù hợp với thệ nguyện của Phật, cảm ứng đạo giao, chắc chắn được mãn nguyện. Như người rớt xuống biển, có thuyền đến cứu, nếu chịu lên thuyền sẽ lên được bờ kia. 
Cầu phước nhân thiên, chẳng cầu vãng sinh như chẳng lên thuyền, khó khỏi chết chìm. Phật muốn ông siêu phàm nhập Thánh, ông lại chỉ nguyện được phước hữu lậu. Một khi phước báo đã hết, vĩnh viễn đọa trong Tam đồ. Khác nào dùng ngọc Ma-ni để ném chim sẻ, được thì ít, mất quá nhiều. Chẳng tiếc lắm ư? Hãy nên tự cảnh tỉnh! 
Nếu muốn trong đời này được hưởng lợi ích chân thật, hãy nên nương vào pháp môn Tịnh độ, tín nguyện niệm Phật cầu sinh Tây Phương thì quyết định liễu sinh thoát tử. Nếu chẳng y vào pháp môn niệm Phật, đừng kể chi kẻ chưa được chân truyền Phật giáo, ngay cả kẻ đã được chân truyền cũng chẳng thể liễu sinh thoát tử, vì sao thế? Dù được chân truyền, đại triệt, đại ngộ, nhưng vẫn chưa thật chứng. Có chứng mới liễu sinh thoát tử được, chứ chỉ ngộ thì chẳng thể liễu!
Tu các pháp môn khác đều phải đoạn hoặc chứng chân mới có thể liễu sinh thoát tử. Tu pháp môn Tịnh độ chỉ cần đủ tín thật, nguyện thiết, trì danh hiệu Phật, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều lành, chánh trợ cùng hành, chẳng những được vãng sinh mà phẩm vị còn ưu thắng nữa. Chẳng riêng kẻ tin tưởng thuần thành, siêng tu được vãng sinh, mà hạng Ngũ nghịch Thập ác sinh lòng hổ thẹn lớn lao, chí tâm niệm Phật mấy tiếng thì ngay lúc mạng chung nhất định được vãng sinh. Do lòng từ rộng lớn của Phật, chuyên vì sự nghiệp độ sinh, nhất niệm hồi quang liền được nhiếp thọ. Như thế gọi là “nương Phật từ lực, đới nghiệp vãng sinh”.
Chúng sinh đời mạt chẳng nương theo Tịnh độ, tu các pháp môn khác chỉ được phước báo nhân thiên và tạo nhân duyên đắc độ cho đời vị lai mà thôi. Do không sức đoạn hoặc, gốc sinh tử vẫn còn, dễ hồ chẳng nảy mầm mộng sinh tử nữa ư?
Pháp niệm Phật trọng tại tín nguyện. Tín nguyện chân thiết, dù trong tâm chưa thanh tịnh cũng được vãng sinh. Vì sao vậy? Do chí tâm niệm Phật là năng cảm, nên A-di-đà Phật liền năng ứng. Như nước trong sông, biển chưa thể dứt sạch tướng động; nhưng nếu không gió cuồng, sóng to thì vầng trăng rạng ngời trên không sẽ hiện bóng lồ lộ. Cảm ứng đạo giao như mẹ con nhớ nhau. Pháp khác chuyên trọng Tự lực, chẳng nhờ vào Phật lực. Cứ do đấy mà hiểu được nghĩa này vậy. 
Ước theo những cách giảng dạy thông thường thì còn trong địa vị phàm phu, muốn liễu sinh thoát tử thật chẳng phải chuyện dễ. Nếu ước theo pháp môn đặc biệt tín nguyện niệm Phật cầu sinh Tịnh độ thì ngay trong hiện đời ắt được liễu thoát. Nếu như đầy đủ tín thật, nguyện thiết thì trong vạn người nhất định chẳng sót một ai. Chúng sinh đời mạt chỉ có mỗi một pháp này đáng để nương cậy. Bởi thế, khi vận mạng đạo pháp ngày càng suy giảm thì pháp này càng thích đáng căn cơ, thiện tri thức càng đề xướng thiết tha. Chân thật tu trì liền được vãng sinh là điều chứng nghiệm từng thấy.
Pháp môn Tịnh độ lấy ba pháp tín, nguyện, hạnh làm tông. Có tín nguyện chẳng luận tu hành nhiều ít, cạn sâu đều được vãng sinh. Không tín nguyện dẫu đạt đến địa vị cả năng lẫn sở cùng mất, hồi thoát căn trần thì cũng khó được vãng sinh.
Nếu như thật sự đạt được thật lý năng lẫn sở cùng mất, hồi thoát căn trần, có thể cậy vào Tự lực để liễu sinh thoát tử thì chẳng phải bàn đến nữa. Nhưng nếu công phu chưa thấy được lý này, vẫn còn chưa thật chứng, nếu không có tín nguyện, cũng khó vãng sinh.
Thiền gia giảng Tịnh độ quy về Thiền tông, bỏ qua tín nguyện. Nếu thật sự y theo đó mà tu, họa may được khai ngộ, nhưng chưa đoạn hoặc nghiệp, muốn liễu sinh thoát tử thì có mơ cũng mơ chẳng được. Bởi phàm phu vãng sinh là do tín nguyện cảm Phật, nên có thể nương vào Phật từ lực đới nghiệp vãng sinh. Nay đã chẳng sinh tín nguyện, lại toan đem Phật lẫn cõi nước quy hết vào tự tâm, làm sao cảm Phật được? Cảm ứng chẳng phù hợp thì chúng sinh là chúng sinh, Phật là Phật, biến hóa Hoành Siêu (siêu việt Tam giới theo chiều ngang) thành pháp Thụ Xuất (thoát Tam giới theo chiều dọc), được lợi thì ít nhưng lại bị tổn hại rất sâu! Chẳng thể không biết điều này! 
Được lợi là do tuân theo thuyết ấy, họa chăng được khai ngộ. Còn bị tổn hại là do bỏ đi tín nguyện sẽ không cách chi nhờ vào Phật từ lực được. Bởi vậy, tôi bảo: “Người thật sự tu Tịnh độ chẳng được dùng đến lời khai thị của nhà Thiền, vì tông chỉ của pháp môn bất đồng vậy”.